İşitme Cihazı Nedir?

İşitme cihazı, işitme kaybı olan ya da çınlama sorunu yaşayan bireyler tarafından kullanılan, temelde işitme yoksunluğunu kişiye hissettirmemeyi amaçlayan –işitmede kolaylık sağlayan- yardımcı cihazlardır. İşitme cihazları biyomedikal ürünlerin tıbbi cihazlar kategorisinde yer alır.

İşitme cihazları teknik işleyiş olarak cihaza gelen sesi mikrofon sayesinde alır, içerisindeki işlemciye iletir, işlemcide ses işlenir ve hoparlöre gönderilir. Hoparlöre gelen işlenmiş ses akustik olarak üretilerek cihazdan çıkışı sağlanır. İşitme cihazı temelde; işitme cihazına gelen sesleri ve konuşma seslerini kişinin işitme kaybına uygun olarak yükseltmeyi ve sesin doğallığını bozmadan kulağa iletmeyi amaçlar.

İşitme Cihazı Kimlere Önerilir?

• İşitme kaybı yaşayan bireylere: İşitme kaybı, bir hastanenin Kulak Burun Boğaz (KBB) servisinin odyoloji bölümünde ya da donanımlı işitme testi yapan kliniklerde yapılan işitme testi sonuçlarına göre kullanılabilmektedir. (İşitme cihazı satın alma sürecinde SGK desteğinden faydalanmak isteyen hastaların üniversite hastaneleri, şehir hastaneleri ya da devlet hastanelerinden rapor alması gerekmektedir). Kişiye işitme kaybı teşhisi konması üzerine kişinin işitme cihazı kullanması önerilir. Bu durum öneriden sağlıklı bir işitme için tıbbi bir zorunluluktur.
• Tinnitus (Çınlama) şikayeti olan bireylere: Çınlama çoğu zaman işitme kaybıyla senkronize bir durumdur. Çınlama nedeni tam bilinmeyen bir semptom (belirteç) olmasıyla birlikte işitme kaybı olan durumlarda kulak içinde işitmeyle görevli yapıların, yapay ses üretmesi ve buna bağlı olarak çınlama sesini meydana getirerek çınlamaya neden olması olabilir.

Kişi işitme kaybı yaşadığında, kulak içindeki yapılar nedeniyle çınlama problemiyle karşı karşıya kalabilir. İşitme kaybının yanı sıra kişide işitme kaybının olmadığı durumlarda da çınlama baş gösterebilir. Açıklamak gerekirse; işitme kaybı olan bir birey işitme cihazı taktığında çınlamasını artık duymuyor hale gelebilir. Bu durum sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Fakat bazı durumlarda işitme cihazı takılması halinde bile çınlama devam edebilir. Bu durumda Helix işitme cihazlarının temel özelliklerinden biri olan ve kliniksel olarak ispatlanmış T-FIS (Tinnitus Frekans İzolasyon Sistemi-Çınlama Terapi Sistemi) ile cihaz kullanılarak terapi yapılması ve çınlamanın beyaz gürültü ve okyanus sesi seçenekleriyle baskılanması sağlanabilir.

Yapılan çalışmalarda Helix işitme cihazlarındaki T-FIS özelliği sayesinde çınlaması olan bireylerin yaşam kalitelerinin %80’e kadar arttığı gözlenmiştir.

• Pediatrik (çocuk) grubu işitme kaybı yaşayanlar: İşitme kaybı, yaşın ilerlemesiyle birlikte işitme hücrelerinin zamanla işlevini yitirmesi, yıpranması ve yaşlanmasıyla meydana geldiği gibi çocukların yer aldığı grupta da kalıtsal olarak ya da geçirilen hastalık ve cerrahi operasyonlarla birlikte işitme kaybına rastlanabilmektedir.

İşitme kaybı çocukların yer aldığı grupta çok daha kritik öneme sahiptir. Genç ve yaşlı grupta genelde 40 dB’e kadar işitme kaybı tolere edilebilirken, çocukların yer aldığı grupta işitme kaybı 25 dB sonrasında tolere edilmesi oldukça zordur. 25-30 dB işitme kaybı olan bir çocuk, çevresindeki konuşmaların ve seslerin %50’sini kaçırırken işitme kaybı 40-50 dB gibi kayıplara çıktığında bu oran %80’leri bulabilmektedir.

İşitme kaybı çocukların yer adlığı grupta sadece konuşma seslerini duymak ya da anlamlandırmak olarak düşünülmemelidir. İşitme kaybıyla birlikte çocuğun duysal, ruhsal, sosyal, akademik beceri ve başarıları da olumsuz olarak etkilenebilmektdir. Bu yüzden pediatrik grupta geç kalınmadan işitme cihazı uygulaması yapılması önem arz etmektedir.

• Koklear implant adayı bireylere: İşitme kaybı dereceleri kişiye göre değişir. Helix işitme cihazı 120 dB SPL işitme kaybı derecesine kadar kişinin ihtiyacı olan işitmeyi sağlar. Fakat bazı durumlarda bu işitme kaybı eşiği kişiden alınamaz. Bu işitmenin artık işitme cihazının ulaşamadığı boyutlarda olabileceği anlamı taşır. Bu durumda kişiye koklear implant adı verilen biyonik kulak cerrahi operasyonu uygulanır. 26 Kasım 2016 tarihli 29900 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği’nin 13. Maddesine göre bu cerrahi operasyondan önce koklear implant adayının 3 ay süreyle işitme cihazı kullanması gerekmektedir. Bu durumda da koklear implant adayı işitme cihazı kullanmalıdır.
• Cerrahi operasyon için uygun olmayan işitme kaybı olan bireylere: İşitme kaybı tipleri kişiye göre değişmektedir. Bazı işitme kayıpları anatomik ve fizyolojik yapılardaki bozukluklardan dolayı meydana gelebilir. Bu anatomik ve fizyolojik bozukluklar çoğu zaman cerrahi operasyonlarla giderilebilir. Bazen ise cerrahi operasyon adayının operasyon geçiremeyeceği durumlar olabilir. Bu durumda giderilemeyen işitme kaybının kişiye olumsuz olarak yansımaması için işitme kaybı yaşayan bireyin işitme cihazı kullanması gerekir.

İşitme Kaybı Dereceleri

İşitme kaybı kişiden kişiye değişir. İşitme kaybı her bireyde aynı derecede değildir. İşitme kaybı derecesi kişinin hangi frekansta en az kaç dB duyabildiğine göre değişir. En az duyulabilen şiddet seviyeleri kişinin eşiklerini belirler. Kişinin eşikleri frekansların eşiklerinin ortalamaları alınarak belirlenir. Eşikler sağ ve sol kulak için ayrı ayrı hesaplanır. Kişinin işitme kaybı derecesi bulunan ortalama eşiklere göre yukarıdaki tabloya göre değerlendirilir.

Örneğin: Kişinin sağ kulağı için işitme eşik ortalamaları 65 dB ise kişinin işitme kaybı orta derece işitme kaybı olarak değerlendirilir. Çok hafif derece işitme kaybı sonrası işitme kayıplarında işitme cihazı kullanımı çok önemlidir. Bu açıdan her işitme cihazı her işitme kaybına uygun değildir. İşitme kaybına ve kişiye göre değerlendirilerek işitme cihazı uyarlaması odyolog ve odyometrist gibi işitme uzmanlarınca yapılmalıdır.

İşitme Cihazı Pili

İşitme cihazının çıkış gücüne göre işitme cihazı pilleri de boyut olarak farklılık göstermektedir. İşitme cihazı pilleri Helix İşitme Cihazı Satış ve Uygulama Merkezi gibi işitme cihazı merkezlerinden temin edilmelidir.

Başka yerlerden alınan piller hem işitme cihazının ömrünü kısaltacak hem de işitme cihazı merkezinden alınan piller kadar uzun ömürlü olmayacaktır. Piller boyutlarına göre numaralandırılmış ve renkli bantlarla farklılaştırılmıştır. Helix İşitme Cihazı Satış ve Uygulama Merkezi gibi bir işitme cihazı satış ve uygulama merkezine cihazınızın pili için gittiğinizde numarasını ya da rengini söylemeniz yeterli olacaktır. Çünkü işitme cihazı pilleri numaraları ve renkleri standarttır. 4 Tip işitme cihazı pili vardır. Bunlar boyutlarına göre;

1. 675 numaralı mavi bantlı pil
2. 13 numaralı turuncu bantlı pil
3. 312 numaralı kahverengi bantlı pil
4. 10 numaralı sarı bantlı pildir.

675 numaralı pil çok ileri derece işitme kaybına uygun olan en yüksek çıkış gücüne sahip işitme cihazlarında kullanılırken, 10 numara pil çok ileri derece olmayan çok güç gerektirmeyen 675 numaralı pille çalışan işitme cihazlarına göre daha minik işitme cihazlarında kullanılır.

İşitme Cihazları Nasıl Çalışır?

İşitme cihazları basit anlatımıyla temelde yazılımsal ve donanımsal parçalardan oluşur. Donanımsal olarak mikrofon, hoparlör, çip(entegre) ve kabinden (boynuz, buton, plastik parçalar) oluşur. Yazılımsal olarak işitme cihazı, mühendisler tarafından oluşturulan yazılımın çiplere kodlanmasıyla hayat bulur.

İşitme cihazı çalışma prensibi olarak şu aşamaları izler; mikrofon dışarıdaki sesi alır, akustik sesi analoğa dönüştürür, analog ses çipe gelir, çipte analogtan dijitale dönüştürülür burada işitme cihazı uyarlaması yapılır, işitme cihazı uyarlaması dijital olarak yapıldıktan sonra tekrar analoğa çevirilir ve hoparlöre gönderilir. Hoparlör, analog bilgiyi akustik sese dönüştürerek üretir ve cihazdan dışarı verir. Bu sürecin tamamı işitme cihazı kullanan bireyin farkında olmadan gerçekleşir.

Eğer doğru kalıp ve işitme cihazı uyarlaması yapılmazsa hoparlörden çıkan ses tekrar mikrofon tarafından algılanır ve ses döngüye girer bu durumda rahatsız edici sürekli bir ses meydana gelir. Bu ses, işitme uzmanlarınca feedback (geri bildirim) olarak adlandırılır. Doğru işitme cihazı seçim ve uygulamasında kişiyi rahatsız eden feedback (geri bildirim) oluşumu duyulmayacaktır. Genelde işitme cihazı kullanıcıları bunu “Cihazım ötüyor” olarak tabir ederler.

İşitme Cihazı Zararlı Mıdır?

İşitme kayıplı bireylerin işitme cihazı kullanması işitme sağlığı için gereklidir. Doğru seçilmiş ve uyarlanmış işitme cihazı kullanımı kulağı tembelleştirmez. Aksine doğru kullanım algılamayı arttırır ve işitme cihazı kullanılmama durumunda ortaya çıkan anlamama sorununun önüne geçer. İşitme cihazının sağlıklı ve verimli kullanımının sağlanabilmesi için işitme cihazı seçim ve uyarlaması odyolog ya da odyometrist gibi işitme uzmanlarınca yapılmalıdır. Bu açıdan Helix işitme cihazı uygulama ve satış merkezi gibi kurumsal firmalardan hizmet alınması önerilir.

İŞİTME CİHAZI KAÇ YILDA BİR ALINIR

Garanti süresi ve parça bulundurma süresine göre

İşitme Cihazı Satış ve Uygulama Tebliği’ne göre işitme cihazı garantisi 2 yıldır. Bunun yanı sıra işitme cihazı sağlayıcı firma işitme cihazı parçalarını 5 yıla kadar üretme zorunluluğundadır. Açıklamak gerekirse, işitme cihazı garanti süresinin (2 yıl) dışında işitme cihazında herhangi bir tamir ihtiyacı olması durumunda işitme cihazı kullanıcısı işitme cihazını tamir ettirebilir, işitme cihazının parçalarını işitme cihazı sağlayıcı firmadan edinebilir. Burada işitme cihazı garanti süresi (2 yıl) ile işitme cihazı parça bulundurma zorunluluğu süresi (5 yıl) karıştırılmamalıdır.

Helix işitme cihazı uygulama ve satış merkezlerindeki Helix işitme cihazları garanti belgesi kapsamında işitme cihazının kullanıcı kaynaklı olmayan tamir gereksinimlerini ücretsiz yapma zorundadır. Bunun dışında kullanıcı kaynaklı tamirlerden ücret alınabilmektedir. Garanti kapsamındaki 2 yılın geçmesi durumunda kişi cihazını 3, 4 ve 5. yıllarında ücrete tabii olarak tamir ettirebilir, parçasını değiştirebilir ya da bakımını yaptırabilir.

Rapor ve Devlet Ödemesi Hakkına Göre

İşitme cihazı rapor süresi göz önüne alındığında rapor hakkı her 5 senede bir yenilenir. İşitme cihazı kullanıcısı yeni bir cihaz almak istediğinde ilk rapor tarihinin üzerinden 5 yıl geçtiği durumlarda tekrar rapor alarak devlet ödemesinden yararlanabilir.

Dayanıklılık ve Kullanım Ömrüne Göre

Helix işitme cihazları üretici firmasında işitme cihazının hem iç hem dış parçalarına nano kaplama uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra işitme cihazının tüm iklimlendirme testleri yapılmaktadır. Helix işitme cihazlarının nem, kir, su, toza karşı dayanıklılığı bağımsız laboratuvarlarda tescillenmektedir. Bütün bunlar işitme cihazının dayanıklılığını arttırmakta ve kullanım ömrünü uzatmaktadır.

İşitme cihazının tüm bakım ve onarımlarının zamanında yapılması, özenle kullanılması durumunda işitme cihazı uzun yıllar sağlıklı bir şekilde kullanılabilmektedir.

İşitme Kaybının İlerlemesine ve Teknolojik Özelliklere Göre

İşitme kaybının değişmemesi (kaybın derecesinin artmaması) durumunda işitme cihazı yukarıda bahsedilen maddelere dikkat edilmesi durumunda kullanılabilmektedir. Fakat işitme kaybının değişmesi durumunda yeni bir cihaz satın alınması ve gerekli uyarlamalarının yapılması gerekebilir.

İşitme kaybının değişmesi, cihazın eskisi kadar yararlı olmaması ya da gelişen teknoloji ile algılamanın daha iyi olduğu ya da teknolojik özelliklerinin (bluetooth vb.) kullanım isteği ile birlikte yeni işitme cihazı alımı söz konusu olabilir.